Bashkimi Evropian, shtetet anëtare dhe organet qendrore të administrimit zgjedhor duhet të konsiderojnë mundësitë për të ofruar mbështetje për Ukrainën për të siguruar që miliona votues të zhvendosur për shkak të agresionit rus të mund të votojnë në zgjedhjet e para pas luftës, sipas një dialogu midis ligjvënësve evropianë, organesh menaxhimi të zgjedhjeve dhe ekspertëve ndërkombëtarë.
Kjo ishte rekomandimi kryesor i Dialogut Parlamentar për Zgjedhje, i organizuar nga Parlamenti Evropian dhe Instituti Ndërkombëtar për Demokraci dhe Ndihmë Zgjedhore (International IDEA) në Bruksel më 30-31 maj 2023, mbi “Sfidat dhe Nevojat për Organizimin e Votimit jashtë shtetit për Zgjedhjet pasluftarake të Ukrainës”. Në këtë konferencë të nivelit të lartë mori pjesë edhe Komisioneri Shtetëror i Zgjedhjeve i Republikës së Shqipërisë, Ilirjan Celibashi.
Përveç KQZ së Shqipërisë në dialog morën pjesë edhe organet e menaxhimit të zgjedhjeve nga Austria, Belgjika, Bosnjë dhe Hercegovina, Kroacia, Republika Çeke, Danimarka, Estonia, Finlanda, Gjermania, Hungaria, Letonia, Lituania, Moldavia, Polonia, Rumunia, Spanja, Suedia, Zvicra, Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara.
Dialogu mblodhi kryesues dhe përfaqësues të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve të Ukrainës, Parlamentit dhe Ministrisë së Punëve të Jashtme të Ukrainës, shoqërisë civile, organeve të menaxhimit të zgjedhjeve nga e gjithë bota, institucioneve të Bashkimit Evropian dhe ofruesve ndërkombëtarë të ndihmës zgjedhore.
“Organizimi i votimit në vendet e huaja është problemi më i vështirë organizativ ndër të gjitha sfidat e zgjedhjeve të pasluftës që presin Ukrainën pas fitores sonë”, tha zoti Oleh Didenko, Kryetar i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve të Ukrainës. “Sigurimi i të drejtave zgjedhore të qytetarëve tanë në vendet e huaja kërkon jo vetëm përpjekje të konsiderueshme nga autoritetet shtetërore të Ukrainës, por edhe angazhimin e partnerëve ndërkombëtarë, si dhe ndihmën e qeverive të huaja, veçanërisht atyre vendeve ku do të banojë një numër i madh i votuesve tanë gjatë zgjedhjeve të ardhshme”.
Zgjedhjet parlamentare rregullore duhen mbajtur në vjeshtë 2023, zgjedhjet presidenciale në pranverë 2024 dhe zgjedhjet vendore në vjeshtë 2025, sipas kushtetutës së Ukrainës.
Por zgjedhjet nuk mund të mbahen ndërsa ligji ushtarak është në fuqi. Pavarësisht luftës, autoritetet ukrainase kanë filluar të kërkojnë një model të punueshëm për votimin jashtë vendit. Pasi do të zhvillohen jashtë juridiksionit të Ukrainës dhe do të shërbejnë për një numër të madh të qytetarëve ukrainas të zhvendosur nga lufta, ato do të kenë nevojë për mbështetje operative nga qeveritë e vendit pritës dhe partnerët ndërkombëtarë.
Mbi 5 milionë refugjatë ukrainas—90 për qind prej tyre gra dhe fëmijë—kanë ikur në vende fqinje si Polonia, Gjermania, Republika Çeke, si dhe Hungaria, Republika e Moldavisë, Rumunia, Sllovakia, Mbretëria e Bashkuar dhe vende të tjera evropiane, sipas Agjencisë së Kombeve të Bashkuara për Refugjatët.
“Që nga ky Dialog Parlamentar Zgjedhor, dalin thirrjet tona për të drejtën ndërkombëtare për të mbështetur institucionet demokratike të Ukrainës. Është domosdoshmëri të ofrojmë një instrument zgjedhor për zgjedhjet jashtë shtetit për të lejuar milionat votues ukrainas që u bënë refugjatë jashtë vendit të ushtrojnë të drejtën e tyre për të votuar”, u shpreh zoti David McAllister, Kryetar i Komitetit për Çështjet e Jashtme të Parlamentit Evropian.
